Geest & Beest
Wie over Goethe spreekt, kan over Buchenwald niet zwijgen
Marianne Vogel
Sofie Bank en Frits Arends vormen niet alleen qua relatie een stel, ze zijn ook allebei als speurders in dienst van een Amsterdams detectivebureau, dat geleid wordt door Alice. Als daar een opdracht binnenkomt om een verdwenen inktstel op te sporen voert het onderzoek het tweetal naar Berlijn, waar ze allebei goed bekend zijn.
Het inktstel behoorde ooit toe aan Goethe, was in bezit van de universiteit van Leiden. Na de oorlog bleek het verdwenen. Maar onlangs werden in de archieven notities ontdekt waaruit bleek dat een SS-er – Hans Stock – het inktstel had meegenomen. De officier leeft niet meer, maar bij navraag geeft zijn dochter, woonachtig in Berlijn, aan dat het inktstel verkocht is. Het verhaal is vaag, zodat de curator van de universiteit naar het detectivebureau is gestapt.
Sofie en Frits gaan naar deze Sigrid, onder valse voorwendsels, om er achter te komen of haar verhaal waar is, en aan wie ze het dan heeft verkocht. Er zijn nog twee broers, Leo en Emil, die niet echt een goede relatie hebben met met hun zus. Ook de broers worden geïnterviewd, maar het valt niet mee voor onze speurders om er achter te komen wat nu eigenlijk de waarheid is. Ze willen hun vader - Hans Stock alias Schall – beschermen: het inktstel teruggeven zou een erkenning inhouding dat de vader het inderdaad gestolen heeft. Ze hebben ieder op een eigen manier moeite met het
verleden van hun vader. Was hij slecht in de oorlog? Of was hij slachtoffer van de omstandigheden? Had hij zijn leven gebeterd?
Terwijl Sofie en Frits kriskras door Berlijn fietsen, op zoek naar antwoorden op hun vragen, worden de nazaten van de SS-er gevolgd en bedreigd. Leo krijgt een ongeluk, maar is het wel een ongeluk? En is dat dan vanwege het inktstel? Of vanwege hun vader?
De twee kanten van de mens is het thema in dit boek: het dubbelleven van de oud-SS-er, die zelf ook een boek schreef een boek over Faust, de geleerde die een pakt met de duivel sloot.
Geest en Beest: de speurtocht leidt naar Weimar en het nabij gelegen Buchenwald, waar een mens eveneens niet altijd duidelijk zwart of wit kan worden afgeschilderd. Marianne Vogel laat de directeur van de Gedenkplaats Buchenwald, die in het boek Vera Knecht spreken:
‘Het nazisme wilde zoiets absurds als een zuivere volksgemeenschap. Dan moet je voortdurend gewelddadig zijn en alle 'onzuivere' personen vernietigen, bijvoorbeeld door middel van concentratiekampen. Daar stonden ze in Weimar achter. [...] Het beest komt juist uit de geest tevoorschijn. Bij ons is dat vandaag de dag ook zo. Het hoogstaande westen wil zoiets absurds als een groeiende economie en zo goedkoop mogelijke producten. Ook dan moet je voortdurend gewelddadig zijn’
Ook Sofie zelf, ook zij weet niet wat ze met haar vaders verleden moet. Hij spioneerde voor de Stasi.
‘Ik bedoel – mijn vader heeft de West-Berlijnse overheid op een afschuwelijke manier bedrogen. Zijn moeder wist het, maar ze heeft er geen klap aan gedaan,. En naar buiten toe deden mijn ouders maar alsof ze zo fatsoenlijk en principieel waren. Dat…dat moet toch ook op impact op mij hebben gehad? Want ik ben door dat verknipte stelletje opgevoed! Dat moet me toch eh…moreel hebben aangetast? Ik – misschien ben ik zelf ook wel verknipt, zonder het te beseffen.’
Nog een stuk moeilijke thematiek: in hoeverre wordt de tweede generatie beïnvloed door het leven van hun ouders?
Dit boek is eigenlijk meer een roman dan een thriller doordat deze belangrijke thema’s aangestipt worden in het verhaal rond Sofie en Frits. Het thrillergedeelte is een kleiner deel van het verhaal, en speelt zich af rond de kinderen van de SS-er. Er vallen doden, er zijn achtervolgingen,(met een kaart van Berlijn in het boek) hetgeen zorgt voor een lichte spanningsboog. Veel belangrijker is de thematiek, en het feit dat het verhaal gestoeld is op ware feiten. Niet alleen de oorlog en de verschrikkingen van Buchenwald, maar ook het verhaal dat gebaseerd is op het dubbelleven van Hans Schneider alias Hans Schwerte, in 1995 door het Nederlandse tv-programma Brandpunt ontmaskerd werd.
Geest & Beest is het vierde deel van een serie, die Marianne Vogel onder de verzamelnaam Berlijnse thrillers heeft geschreven. Afgezien van wat verwijzingen is dit boek evenwel goed alleenstaand te lezen.
Marianne Vogel (Rotterdam, 1958) is een Nederlandse schrijver, germanist, literair vertaler en persoonlijk coach.
ISBN 9789463385008 | Paperback | 380 pagina’s | Uitgeverij Aspekt | november 2018
© Marjo, 18 maart 2019
Lees de reactie op het forum en/of reageer. Klik HIER